John Varvatos – Dark Rebel (2015)

“Baş belası, çarpıcı, kavgacı bir parfüm yapmak istiyordum” diyen, ünlü modacı John Varvatos’un, yeni erkek kokusuna Dark Rebel ismini vermesi pek de yadırganmamalı. John Varvatos’un 2015 çıkışlı parfümü Dark Rebel’ın ilhamını Detroit şehrinin asi ruhundan aldığı sır değil. Bizzat John Varvatos’un bu yeni erkek parfümünde karanlık ve karamsar yönler bulunmasını ama aynı zamanda farklı bir hafiflik de istediği söyleniyor.

Muhtemelen John Varvatos’un gençlik yıllarının asi aktörü Steve McQueen ve yine 60’ların aykırı adamı Jimi Hendrix de Dark Rebel’in oluşturulmasında pay sahibi olabilir. Parfümün tasarımcısı Rodrigo Flores-Roux’un, Dark Rebel’i “kötü çocuğa” benzetmesi genel konsepte uygun görünüyor. Rodrigo Flores-Roux, Dark Rebel’da bir çeşit derin yasemin kokusu kullanmış. Ayrıca derinin genelde önemli rol oynadığını, bir parça sabunsu tütünün olduğunu ve güzel bir rom-konyak temasını parfüme eklediğini belirtmiş.

Dark Rebel’in açılışı içki kokusuyla gerçekleşiyor. Ne rom ne konyak içmiş birisi olarak benzerliklerini bilemeyeceğim ama üst notalar gayet güzel içki temasına sahip. Orta bölümde baharatların desteklediği tütün ve deri, içki aromasından daha baskın hale geliyor. Tatlılık orta bölümde artıyor. Son kısımda yapay odunsuluk ve aynı şekilde yapay, sıkıcı misk kapanışa imza atıyor. Son bölümü sevemediğimi rahatlıkla söyleyebilirim.

2015 yılında piyasaya sürülmesiyle, yeni nesil modern parfümlerin örneği diyebiliriz Dark Rebel için. İddialı ismi, müthiş şişesi ve arkasındaki John Varvatos isminin gücüyle, epey umudum vardı Dark Rebel’dan. İlk saniyeleri de bu umudumu pekiştirdi. Orta kısımdan itibaren sevdiğim tarzda tütüne bir türlü dönüşemedi. Sonlardaysa yapaylığı ve sıradanlığı, büyük hayal kırıklığı yaşattı. Ne acı!

Dark Rebel, modern içki-tütün-deri kokusu olmaya çalışmış. Nispeten başarmış ama başlangıcı dışında düşük kalite hissiyatı ve performansındaki zayıflık, onu çok ileriye taşıyacak gibi görünmüyor. Keşke harika açılışındaki gibi devam edebilseymiş kokusu. Zengin, çekici ve lüks başlangıcı dışında, çok ilgimi çekemedi Dark Rebel. Özellikle yapay odunsuluk orta kısımdan itibaren rahatsız etmeye başlıyor. Sonlardaki sulandırılmış hissi veren misk ise bize derman olmaya çok uzak.

Ne diyeyim bilemiyorum. Hayaller-gerçekler durumu yine gerçekleşiyor. Aslında harika bir fikir olarak başlayan Dark Rebel, bütüne baktığımda başarısız bir arkadaş olarak yerini alıyor koku hafızamda. Yaşı otuzun altındaki arkadaşlar, onu deneyip, muhtemelen beğenecekler. Siz yine de ilk andaki güzelliğe aldanmayın. 2-3 defa deneyip öyle kararınızı verin.

EDT formunda. Kalıcılığı idare eder. Fark edilirliği ne yazık ki düşük. Sonbahar-kış kullanımına daha yakın duruyor.

Koku Güzelliği:10/5

Diptyque - Eau Duelle (2010)

M.Ö. üçbinli yıllara kadar uzandığını bilmiyordum baharat ticaretinin. O dönemin en büyük baharat üreticisi ve ihracatçısı Hindistan’ın, “Baharat Bahçesi” olarak anıldığını da yeni öğreniyorum. Tabii bu baharatın batıya taşınması ve satılması, beraberinde müthiş bir ticari faaliyet de meydana getirmişti. Ve ünlü “Baharat Yolu” rotası, binlerce kilometrelik uzunluğuna rağmen, tüccarların vazgeçemediği seyahatin adı da oluvermişti.

Artık tarih kitaplarında ve antik söylencelerde kalan baharat yoluyla ilgili egzotik ve esrarengiz hikayeler ve maceralar, o zamanların ünlü denizcileri Christopher Columbus  ve Vasco da Gama’yı bile etkilemişti büyük ihtimalle. Şimdi aklıma gelmese de bazı parfüm markaları, parfümlerinde baharat yolundan esinlenme yoluna gitmişlerdi. Tahmin edileceği üzere genellikle baharat kokulu parfümlerinde, baharat yolundan ilham aldıklarını açıklar markalar. İşte bugün, yine böyle bir esinlenmeyle karşı karşıyayız.

Niş parfüm evi Diptyque, 2010 yılında piyasaya sürdüğü Eau Duelle’in ilhamını, tarihi baharat yolundan almış. Babil’den Goa’ya, Venedik’ten Kartaca’ya, Constantinople’den (İstanbul) Bağdat’a, efsanevi şehirlerin, benzersiz koku deneyimlerinden esinlendiklerini de söylemişler. Tabii egzotik ufuklardan, hayallerden, vanilyanın maceraperest ruhundan etkilendiklerini de belirtmeyi ihmal etmemişler. Kendi sitelerinde vanilya, baharat ve buhur temalarını öne çıkarmışlar.

Eau Duelle’in başlangıcı vanilya patlamasıyla gerçekleşiyor. İlk anlarda burnuma yumuşacık, tatlı, mumsu vanilya hücum ediyor. Başlangıcı standart vanilya kullanımıyla pek şaşırtıcı değil. Orta bölümde, baharatlar devreye giriyor. Vanilya, baharatlara alan açmak için geriye çekiliyor. Keskin baharatları, vanilyanın sarıp sarmaladığını söyleyebilirim. Buradaki baharatların yanında biraz da yeşil tema var. Kimisi aromatik otlardan bahsetmiş kimisi de ardıçtan. Bence ardıcın yeşilliğini andırıyor. Fakat pek etkili değil yeşil yapı. Orta bölümü, başlangıcından daha çok sevdim. Son kısımda büyük değişiklik olmuyor. Ek olarak tütsü ve azıcık da odunsuluk ekleniyor. Vanilya hala geri planda ve varlığını sürdürüyor. Kapanışı fena değil.

Sonda söylemem gerekeni başta söyleyeyim. Eau Duelle, tam bir vanilya-baharat kombinasyonu. Vanilya başta baskınken, orta bölümde baharatlarla durum dengeleniyor. Fakat vanilya sonlarda dahi hiç bir zaman oyundan çıkmıyor. Hep geri planda ya da etrafa yaydığı aurada kendisini hissettiriyor. Buradaki vanilyanın reçinelerle desteklendiğini de düşünebiliriz.

Vanilya, çok farklı kullanılmamış. Epey tatlı, lezzetli, neredeyse gourmand ve modern vanilya, birçok parfümde rastlanabileceği gibi. Yapaylık yok ama ilginç de değil. Bence Eau Duelle’i, rakiplerinden ayıran kısım orta bölümden itibaren başlıyor. Yeşil baharatlar ve tütsü-buhurun, vanilyayla uyumu başarılı. Malum, vanilya epey baskın karaktere sahiptir. Burada da o gücünü terk etmiyor. Baharatlar ise biber, küçük hindistan cevizi ya da tarçından oluşuyor. Sıcak baharatları, vanilya serinletiyor.

Sonuç olarak detaylı, zengin, karmaşık değil Eau Duelle. Hoş bir baharat-vanilya-tütsü kokusu. Genel olarak çoğu kişinin hoşuna gidecektir. Fakat bir niş markadan çok daha aykırı işler beklediğimden midir bilemiyorum, ortalama bir parfüm hissiyatı uyandırdı. Yine de bu tarz kokuları seviyorsanız, denemenizde fayda var.

Parfümün tasarımını Fabrice Pellegrin yapmış. Benim kullandığım EDT olanıydı. Bir de EDP versiyonu varmış, onu bilemiyorum. Kalıcılığı idare eder. Fark edilirliği zayıf. Sonbahar-kış parfümü olduğunu rahatlıkla söyleyebilirim. Uniseks olarak piyasaya sürüldüğünü sanıyorum. Kimi yerlerde kadın parfümü olarak da satılsa da, erkekler rahatlıkla kullanabilir.

Not: Bu parfümü bana ulaştıran www.decantshop.com sitesine teşekkür ederim.

Koku Güzelliği:10/7

Yves Saint Laurent - Kouros (1981)

İlhamını antik Mısır heykel sanatından alan genç erkek formlu heykellerin, tam olarak neyi simgelediği kuşkulu. M.Ö. 7. yüzyıldan itibaren Yunan heykel sanatında da karşımıza çıkan ayakta duran genç erkek formu, frontal duruşu merkeze alıyor. Bu çıplak erkek heykellerinin, bir ayağı hafifçe önde, kolları yanda ve düz olarak ileriye bakan duruşu, sanat tarihçilerinin sık sık karşısına çıkar.

Ağırlıklı olarak antik Yunan sanatında karşımıza çıkan bu erkek heykellerinin isminin Kouros olduğunu açıklayayım. Eski Yunancada Kouros kelimesinin genç ve sakalsız erkek anlamına geldiği söyleniyor. Kouros heykellerinin, arkaik Yunanistan aristokrat kültürü ideallerini somutlaştırması söz konusu olabilir fakat biz böylesine derin konulara girmeyelim.

Ünlü modacı Yves Saint Laurent’in bir Yunanistan seyahatinde, ihtişamlı Kouros heykellerini gördüğü ve onlardan çok etkilendiği söylenir. Bunun üzerine Yves Saint Laurent’in piyasaya süreceği parfümün ismi belirlenmiş olur: Kouros.

Dünya parfüm sektörünün en önemli eserlerinden olan Kouros’un, neden böylesine büyük efsaneye dönüştüğünü başlarda anlayamamıştım. Bundan 3-4 yıl önce kullandığım ve hiç sevemediğim Kouros’un, kült parfümler kategorisinde bulunmasını biraz da hayretle izliyordum. Bu sert, hayvansal erkeksi koca oğlan, aklıma takılıp duruyordu uzun zamandır. Ve ona tekrardan şans vermem gerektiğini biliyordum.

Kendi sitelerinde “dinamik ve baharatlı karakteri, güçlü-sıcak-tensel yapısı vurgulanmış. Üzerime ilk sıktığımda keskin hayvansallık burnumu yokluyor. Civet ve miskten oluşan bu hayvansallık daha ilk saniyelerde nasıl bir arkadaşla karşılaşacağımızın sinyallerini veriyor. Başlangıcı benim için zor. Orta kısımda hayvansallık azalarak varlığını devam ettiriyor. Orta bölümde en dikkatimi çeken şey tuzlu tere benzeyen yapı. Kouros’un orta kısmı gerçekten de terlemiş beden efektini başarıyla veriyor. Orta notalarda parfümün sıcaklık derecesi artıyor. Kuru ve tozlu baharatlarda tatlılık pek yok. Son kısımda burnuma inanamıyorum. Bu kadar karmaşanın arkasından dingin meşe yosunu, fırtınanın ardından gelen sessizlik gibi ortaya çıkıveriyor. Ne garip!

Kouros’u nasıl tanımlayabiliriz? Civet, misk, baharat, meşe yosunu, artemisya, bergamot ve daha neler neler. Hayvansallık her daim ve derece derece kendisini gösteriyor. Benim çok sevemediğim tarzdaki civet, zorlayıcı ve sert. Onu konforlu olmaktan men ediyor civet. Evet, o günlük hayatın bir parçası olmaktan uzak. Barındırdığı yüksek hayvansallık, sizin için eğlenceli olacaksa da, etrafınızdaki kişilerin, üzerinize kedinin işediğini düşünmeleri ve halinize acımaları gayet mümkün.

Şaka mı yoksa gerçek mi? Çoğu kişi Kouros’u, idrara benzetiyor, kimisi keçi ağılına gönderme yapıyor, bazıları da “ne hayvansallığı, abartmayın canım” diyor. Bu anlamda Kouros’un çok yüzlü ve bol karakterli olduğunu düşünmek olası. Havanın biraz ılık olduğu günlerde hayvansal tarafını öne çıkarıp, bıktırıyor. Oldukça soğuk günlerde hayvansallık geri çekiliyor ve terli-tuzlu kokuyor ki, bu halini sevdim. Bazı zamanlarda da artemisya-bergamot yüzünü gösteriyor ve yine şaşırtıyor. Bu adamı anlamak zor, sevmek zor, kullanmak zor, bağlanmak zor. Fakat bir sevdiniz mi de bağımlılık yapıyor anladığım kadarıyla. Uzun yıllardır Kouros’un hala en çok satan parfümler listelerine girmesinin sırrını sanırım modern bilim bile çözemez. Bu kadar uç, zorlayıcı ve tuhaf bir parfümün, bu kadar sevilmesi ve efsaneye dönüşmesi çok görülen şey değil. Ama sonuçta o Kouros ve onun için sınırların çok anlamı yok.

İnsanlığın en temel ve ilkel içgüdülerinden olan üreme ve neslini devam ettirmeyi karşılayan bir parfüm ismi söyleyin deseniz, cevabım rahatlıkla Kouros olacaktır. Kimilerinin inanılmaz seksi bulduğu Kouros, benim için geçen yılların ve epey koku deneyiminin ardından hala kullanması zor bir arkadaş. Sanırım hiç bir zaman Kouros erkeği olamayacağım fakat ona saygı duymayı sürdüreceğim. Aman ha onu denemeden almayın ve beyaz masum şişesine bakıp, akıllı, uslu, efendi çocuk parfümü sanmayın. O beyaz şişenin içinde, çok sağlam bir karakter, erkeksi bir manifesto, maço bir çığlık ama aynı zamanda babacan bir tavır var. Eğer Kouros’u kullanacak yaşa gelmediyseniz, bence fazla şansınızı zorlamayın.

İyi de Kouros’un doğru yaşı nedir? Ben nereden bileyim. Onu size Kouros’un bizzat kendisi söyleyecektir. Yani sizi o seçecektir. Sizin Kouros’u seçmeniz pek mümkün görünmüyor. Bırakın bu işi o yapsın. Kouros’un ikonik mi yoksa iconoclast mı olduğuna ise karar veremiyorum. Seçimi siz yapın.

Parfümün tasarımını günümüzün en önemli burunlarından Pierre Bourdon yapmış. Muhtemelen bay Bourdon’u dünyaya tanıtan en önemli eseri Kouros’tu 1980’li yılların başında. Şişesinin tasarımını Alain de Mourgues’in yaptığına dair rivayetler mevcut.

EDT formunda. Kalıcılığı kıyafette iyi, tende normal. Çoğu kişinin dediğinin aksine bence Kouros çok saldırgan değil. Ara ara kendisini gösteriyor ve yine saklanıyor. Bu anlamda çok ilginç bir parfüm. Soğuk havaların parfümü o.

Luca Turin’in kitabında miskli fujer olarak sınıflandırılmış ve beş üzerinden beş verilerek, en iyi parfümler listesine alınmış. Bay Turin, Kouros için şunları yazmış:

“Piyasaya sürülüşünden yirmi yedi sene sonra bile, Kouros’un yapısı o kadar kendine özgün ve o kadar fark edilir ki, hiçbir parfümerin onu taklit etmeye yanaşmaması bize garip gelmiyor. Bronz teniyle duştan yeni çıkmış bir erkek, elinde eski bir gemi zinciri tutar ve İngiliz dandy’lerini hatırlatan miskli, çiçekli ve limonlu bir parfüm sürerse, tüm bu manzaranın kokusu Kouros’a eşitlenir. Beyaz çarşafların asla toplanmayacağının, dağınık ve seksi bir yatağın sözünü verir Kouros. İtici mi yoksa çekici mi olduğuna bir türlü karar verilemeyen banyo kokusudur, ancak banyonun temiz olduğuna dair bir garanti alamazsınız. Temiz bir kokunun, bu kadar seksi ve pis olabilmesi ise elbette ki tesadüf değildir, yaratıcısının (Pierre Bourdon) dehasını gösterir.”

Koku Güzelliği:10/6

Annick Goutal – Sables (1985)

Dalından koparıldığında bile solmayan ender çiçeklerden birisi ölmez otu. Latince adının, Helichrysum olduğu söylenen ölmez otunun, muhteşem altın rengi yapraklarını çağrıştıran, “altın güneş” anlamını taşıdığını, L’Occitane’in internet sitesinden öğreniyoruz. Korsikalılara göre bu çiçeğin, esir edici kokuya sahip makilerin (Korsika’nın kokulu çalılıkları) sembolü olduğu da yine aynı markanın, kendi parfümlerini tanıttığı sitesinde yazılı.

Yaygın olarak Akdeniz coğrafyasında yetiştiğini öğrendiğimiz ölmez otunun, bir hektarın 4 ton çiçek elde etmeye yetecek alanı sağladığı ve bundan da 8 kilo esansiyel yağ elde edildiği kısmı muhtemelen bizi en çok ilgilendiren tarafı. Ölmez otunun Korsika için ayrı anlamı olduğu biliniyor çünkü Akdeniz ikliminin, bu bitkinin yetişmesi için uygun şartları sağladığı sır değil.

İsterseniz Korsika üzerinden devam edelim. Fransa’ya bağlı bu küçük ve turistik adanın, 1980’lı yıllarda iki sevgiliye ev sahipliği yaptığını düşünebiliriz. Annick Goutal ve bugün ünlü bir viyolonsel sanatçısı olan eşi Alain Meunier’ın, Korsika adasını ziyaret ettikleri ve burada deniz kenarına kadar inen makilerin içlerinde bulunan ölmez otu bitkisinin kokusuna hayran kaldıkları bir sahne canlandırın zihninizde. İki aşık, Korsika’nın şahane plajlarında dolaşırken, kara tarafından esen hafif bir rüzgarın, onların burunlarına aromatik Akdeniz otlarıyla birlikte ölmez otu rayihasını da taşıdığı bir film sahnesinin içindeyiz adeta. Bu sahnenin devamı, Annick Goutal’ın genç sayılabilecek yaşta ölmesiyle kesintiye uğradı ne yazık ki.

Bilemeyiz belki de niş parfümevi sahibesi ve parfümör Annick Goutal’ın içine doğmuştu erken yaşta bu dünyaya veda edeceği. Ve kadınlık içgüdüsüyle sevgilisi ve kocası için bir parfüm tasarlamak istemişti 1985 yılında. Bu parfüm belki de onların aşkını sonsuzluğa taşıyacak bir mesajdı ya da şişenin içine konulup kapağı sıkıca kapatılmış el yazısı nottu. Dünyaya, insanlığa ve evrene iletilmek üzere…

Genellikle ürettiği parfümlerinde hayatından izler barındıran bir kadındı Annick Goutal. Sables’de onun erkeğine adadığı parfümüydü. İlhamını Korsika adasındaki ölmez otundan ve Alain Meunier’dan alan Sables, oryantal olarak sınıflandırılmış. Başlangıcı oldukça farklı ve tanımlaması zor. Çok kuru, tozlu, buruk, acımsı ve neredeyse ilacımsı. Zengin aromatik otlar var başlangıçta. Tuhaf erkeksi çiçekler ve belki de toz! Üst notaları bir UFO kadar anlaşılamaz benim için. Orta bölümde parfüme ilhamını veren ölmez otu kendisini gösteriyor. Bu andan itibaren biraz tatlılık da geliyor. Tatlılık çok değil, olması gerektiği kadar. Orta notalarda kuru baharatlar da yerini alıyor. Karanfil ve biberden şüpheleniyorum. Ve beni mutlu eden dumansı tütün. Orta bölüm hala tozlu, azıcık köhne ve nostaljik. Son kısımda tütsü olabilir mi? Ya vanilya? Belki amber? Sandal ağacı?

İnsanoğlu, karşısına çıkan çoğu şeyi kategorize etmeye çalışır. Bilemiyorum bu içgüdü, belki de bizim varoluşsal sırlarımızdan birisidir. Önümüze çıkan engelleri aşmak için, onları anlamlandırma çabası da olabilir. Ruhumuzda bulunan her şeye egemen olma hırsının sonucudur belki de. Ben niye parfümleri belli kalıplara sokup, anlatmaya çalışıyorum. Bir parfüme gereğinden fazla ya da az anlam yükleyerek, sorunu daha da büyütmüyor muyum? Neden parfümleri “sadece parfüm” olarak göremiyorum? Benim derdim ne?

Sables, özetle kuru, tozlu ve eski kokan, ölmez otu, baharat ve tütünden oluşuyor bana göre. Tabii ki erkeksi, şüphesiz ki olgun, anlaşılacağı üzere sevmesi zor, deneyimle sabit ki örneğine az rastlanır. Sables, sıcak ve tozlu baharatlar, erkeksi çiçeklerin karışımına katılmış bir pinçik tütün aromasıyla dünyaya gelmiş aşk çocuğu. Mantık evliliği mi yoksa aşk evliliği mi sorunsalının dışında o. Hey durun, “ya sev ya da nefret et” buyurganlığının hangi tarafında olmalı Sables? Ben sevenler kulübünün üyesiyim sanırım.

Fakat sakın ha, onu denemeden almayın. Yoksa koca bir şişe Sables’i, daha ilk kullanımda verecek yer arayabilirsiniz, benden söylemesi. Onunla bol bol övgü alacağınızı düşünüyorsanız fena halde yanılıyorsunuz. Hatta başıma geldiği üzere “offf ne kadar kötü kokuyor” olumsuzlamasına karşı dik durabilecek ve gözlerinizin dolmasına ve hayata küsmenize yol açmayacak iradeye sahipseniz, Sables sizi bekliyor. Aman fazla bekletmeyin, zaten otuz yaşını devirmiş bir parfüm!

Muhakkak birileri söylemiştir ama ben de tekrar edeyim. Sables’e en çok benzeyen parfüm hiç şüphesiz Francis Kurkdjian’ın Dior özel serisi için tasarladığı Eau Noire. Sables, çok daha kuru, baharatlı, az tatlı ve dumansıyken, Eau Noire, daha baskın, dolgun, gösterişli, tatlı, yeşil kokuyordu. Eğer siz de benim gibi Eau Noire sevenler derneğinin üyesiyseniz, Sables’i ne yapıp edin deneyin. Tabii yaşınız otuz beşin üzerindeyse!

EDT formunda. Kalıcılığı gayet iyi ama fark edilirliği düşük. Tam bir sonbahar-kış parfümü olduğunu düşündürtüyor bana. Dumanlı ve gizemli havası, onu farklı ambiyanslar için uygun hale getirebilir. Luca Turin, Sables’i ölmez otu amber olarak sınıflandırmış ve beş üzerinden dört puan vermiş.

Son söz: Bay Alain Meunier. Lütfen verdiğiniz konserlerden önce ya da sonra, bir dönem hayat arkadaşınız olan Annick Goutal’ı ve onun eserlerini de anınız. Çünkü o muhtemelen güzel bir yerde ve güzel insanlarla beraber. Sizin viyolonselinizden akıp giden notalar, evrenin bir yerlerinde Annick Goutal’ın parfümlerinden atmosfere yayılan koku molekülleriyle birleşecektir.

Not: Bu parfümü bana ulaştıran www.decantshop.com sitesine teşekkür ederim.

Koku Güzelliği: 10/7